گروه زیست شناسی پاوه

اهمیت حواس در حفظ حیات و پاسخ به تغییرات محیط

گيرندههايحسي

گيرنده حسي ياخته يا بخشي از آن است كه اثر محرك را دريافت كرده ، مي تواند آن را به پيام عصبي تبديل

كند. صدا ، فشار، اكسيژن،گرما و نور نمونه هايي از اين محرك ها هستند

انواع گیرنده های حسی انسان کدامند؟

گيرنده ها ي حسي انسان گوناگون اند ؛ ولي مي توان آن ها را بر اساس نوع محرك ، درپنج

دسته كلي طبقه بندي كرد :گيرنده هاي مكانيكي، شيميايي، دمايي، نوريو درد.

 كارگيرندههايحسي

گيرندهچگونهمحركرادريافتوبهپيامعصبيتبديلميكند؟

شديد .محرك به روش هاي گوناگون ، نفوذپذيري غشا را به يون ها ودر نتيجه پتانسيل غشاي گيرنده را تغيير مي دهد

. عواملي مانند تغيير شكل ، مواد شيميايي و تغيير دما مي توانند نفوذ پذيري غشاي ياخته گيرنده را تغيير دهند.

کیرنده فشار در پوست چگونه تحریک می شود؟

دهد .اين گيرنده انتهاي دندريت يك نورون حسي است كه درون پوششي چند لايه و انعطاف پذير قرار دارد.

فشرده شدن اين پوشش ، رشته دندريت را تحت فشار قرار داده ،در آن تغيير شكل ايجاد مي كند

.در نتيجه كانال هاي يوني غشاي گيرنده باز و پتانسيل الكتريكي غشا تغيير مي كند .

اين تغيير در دندريت ، پتانسيل عمل ايجاد مي كند

منظور از سازش گیرنده ها چیست؟

وقتي گيرنده ها مدتي در معرض محرك ثابتي قرار گيرند ،پيام عصبي كمتري ايجاد مي كنند يا اصلا پيامي ارسال نمي كنند

.اين پديده را سازشگيرندههامي نامند

اهمیت سازش گیرنده ها:

موجب می شود اطلاعات کمتری به مغز ارسال شود و مغز فرصت پردازش اطلاعات مهم را داشته باشد.

حواسرابهدوگروهتقسيمميكنند:

حواس پیکری : در نقاط مختلف بدن پراکنده اند مثل گیرنده های دمایی - تماس - درد - وضعیت

حواس ویژه: گیرنده ها در نقاط ویژه ای در سر قرار دارند مثل چشم - گوش - زبان و ......

گیرنده های حس های پیکری چند نوع اند؟

گیرنده های شامل انتهای دندریت های آزاد  و انتهای پوشیده شده توسط بافت پیوندی

گیرنده های حس تماسی از چه نوعی هستند ؟ گيرندههاي حس تماس، گيرنده مكانيكي هستند

در کجا قرار دارند؟ در پوست و بافتهاي ديگر هستند

چگونه تحریک می شوند؟ كه با تماس، فشار يا ارتعاش تحريك ميشوند.

در چه نقاطی بیشترند؟ نوک انگشتان و لب ها

گیرنده های دمایی در کجا قرار دارند؟ در پوست حساس به دمای محیط و هیپوتالاموس حساس به دمای خون

اهمیت گیرنده های حس وضعیت چیست؟

فعاليت گيرنده هاي حسوضعيتموجب مي شود مغز از چگونگي قرارگيري قسمتهاي مختلف بدن نسبت به

هم، هنگام سكون و حركت اطلاع يابد.

گیرنده های حس وضعیت در کجا قرار دارند؟

گيرنده هاي حس وضعيت در ماهيچه هاي اسكلتي، زردپي ها وكپسول پوشاننده مفصل ها قرار دارند.

گیرنده های درون ماهیچه ها به چه چیزی حساس اند؟

گيرنده هاي وضعيت درون ماهيچه ها به تغيير طول ماهيچه حساس اند

محل گیرنده های در در بدن:

گيرنده هايدرددر پوست و اندام هاي داخلي مثل ديواره سرخرگها قرار دارند.

گیرنده های درد با چه محرک هایی تحریک می شوند؟

آسيب بافتي در اثرعوامل مكانيكي مثل بريدگي ؛ سرما يا گرماي شديد وبرخي مواد شيميايي مثل لاكتيك اسيد  موجب تحریک گیرنده های درد می شوند.

گیرند ه های درد چه ویژگی مهمی دارند و این ویزگی چه اهمیتی دارد؟

گيرنده هاي درد سازش پيدا نمي كنند. اين

پديده كمك ميكند مادامي كه محرك آسيب رسان وجود دارد، فرد از آن اطلاع داشته باشد.

حواسويژه:

گیرنده های حواس ویژه شامل گیرنده های حس بینایی، شنوایی، تعادل، بویایی وچشایی اند که در اندام های حسّی سر انسان قرار دارند.

بخش های محافظت کننده کره چشم کدامند؟

پلک ها، مژه ها، بافت چربی روی کرۀ چشم و اشک از چشم حفاظت می کنند

با توجه به شکل کره چشم  نور برای رسیدن به شبکیه از چه مسیر هایی عبور می کند؟

پرتوهای نور از قرنیه می گذرند و به علّت انحنای آن همگرا می شوند. این

پرتوها از زلالیه، سوراخ مردمک، عدسی و زجاجیه عبور می کنند. عدسی، پرتوهای نور را روی شبکیه

و گیرنده های نوری آن متمرکز می کند.

خارجی ترین لایه کره چشم :

خارج یترین لایۀ کرۀ چشم از صُلبیّهو قرنیّهتشکیل شده است

صلبیّه پرد های سفید رنگ، محکم و قرنیه پرد ۀ شفاف جلوی چشم است

لایه میانی کره چشم شامل چه قسمت هایی است؟

لایۀ میانی چشم شامل مَشیمیّه، جسممژگانیو عنبیّهاست

ویژگی و نقش مشیمیه چم چیست؟

. مشیمیّه لایه ای رنگدانه دار و پر از مویرگ های خونی است که شبکیّۀ چشم را تغذیه می کند

جسم مژگانی چیست؟

جسم مژگانی، حلقه ای بین مشیمیّه و عنبیّه و شامل ماهیچه های مژگانی است.

عنبیه چیست؟

. عنبیّه بخش رنگین چشم در پشت قرنیه است که در وسط آن، سوراخ مردمکقرار دارد.

تنگ و گشاد شدن مردمک چشم در چه شرایطی و تحت کنترل چه اعصابی است؟

دو گروه ماهیچه صاف عنبیّه، مردمک را )در نور زیاد( تنگ و )در نور کم( گشاد م یکنند.

ماهیچه های تنگ کننده را اعصاب پاراسمپاتیک و ماهیچه های گشاد کننده را اعصاب سمپاتیک عصب دهی می کنند.

ویژگی های عدسی چشم:

عدسی چشم همگرا، انعطاف پذیر و با رشته هایی به نام تارهایآویزیبه جسم مژگانی متصل

است

در رابطه با زلالیه:

الف محل زلالیه: زلالیهفضای جلوی عدسی چشم را پر کرده است

ب- منبع مایع زلالیه: که از مویرگ ها ترشح می شود.

ج- وظیفه زلالیه:

زلالیه مواد غذایی و اکسیژن را برای عدسی و قرنیه فراهم و مواد دفعی آنها را جمع آوری

می کند و به خون می دهد.

زجاجیه چیست؟           وظیفه زجاجیه را ذکر کنید:

ماد ه ای ژل های و شفاف به نام زجاجیهدر فضای پشت عدسی قرار دارد که

شکل کروی چشم را حفظ می کند.

شبکیه چیست؟                     مهمترین یاخته های شبکیه کدامند؟

شبکیهداخلی ترین لایۀ چشم است که گیرنده های نوری، یعنی یاختههایمخروطیو

استوانهایو نیز یاخته های عصبی در آن قرار دارند

عصب بینایی:

آکسون یاخته های عصبی، عصببیناییرا تشکیل می دهند که پیام های بینایی را به مغز می برد.

نقطه کور چیست؟

محل خروج عصب بینایی از شبکیه، نقطۀکورنام دارد.

نقش عدسی چشم در ارتباط با شبکیه چگونه است؟

عدسی، پرتوهای نور را روی شبکیه و گیرنده های نوری آن متمرکز می کند.

مقایسه یاخته های مخروطی و استوانه ای در شبکیه:

یاخته های استوانه ای در نور کم و یاخته های مخروطی در نور زیاد تحریک می شوند.

گیرنده های مخروطی، تشخیص رنگ و جزئیات اجسام را امکان پذیر می کنند.

لکه زرد چیست و چه اهمیتی دارد؟

بخشی از شبکیه را که در امتداد محور نوری کره چشم قرار دارد، لکۀزرد می نامند

. این بخش در دقت و تیزبینی اهمیت دارد؛ زیرا گیرنده های مخروطی در آن فراوان ترند.

برخورد نور به شبکیه موجب چه اتفاقی می شود؟

با برخورد نور به شبکیه، مادۀ حساس به نور، درون گیرنده های نوری تجزیه می شود واکنش هایی نور را به راه می اندازد که به ایجاد پیام عصبی منجر می شود

برای ساخت مادۀ حساس به ویتامین A نیاز است.

تطابق:         اهمیت تطابق:           چگونگی تطابق:   

        با تغییر همگرایی عدسی چشم، می توان اجسام دور و نزدیک را واضح دید.

هنگام دیدن اشیاى نزدیک، با انقباض ماهیچه های مژگانی، عدسى ضخیم  مى شود.

وقتى به اشیاى دور نگاه می کنیم با استراحت این ماهیچه ها، عدسى باریک تر می شود.

به این ترتیب، تصویر در هر حالت روى شبکیه تشکیل می شود. این فرایند ها تطابقنام دارد

بیماریهایچشم:

نزدیکبینیودوربینی - آستیگماتیسم - پیرچشمی -

نزدیک بینی:

اندازه کره چشم : بزرگ

کانون تصویر: جلو شبکیه

اصلاح با عدسی : مقعر

دوربینی:

کرۀ چشم از اندازۀ طبیعی کوچک تر است

کانون تصویر اجسام نزدیک پشت شبکیه

اصلاح با عدسی : محدب

آستیگماتیسم:

اگر سطح عدسی یا قرنیه کاملاً کروی و صاف نباشد، پرتوهای نور به طور نامنظم به هم می رسند و روی یک نقطۀ شبکیّه متمرکز نمی شوند

در نتیجه تصویر واضحی تشکیل نمی شود. در این حالت، چشم دچار آستیگماتیسم است

اصلاح با عدسی که انحنا ی عدسی یا قرنیه  را برطرف کند( استوانه ای)

پیرچشمی

با افزایش سن، انعطاف پذیری عدسی چشم کاهش پیدا می کند و تطابق دشوارمی شود. این حالت را پیر چشمی می گویند